Peculiarities of Abdullah Begiev's idiostyle

Full Text

Бегийланы Мустафаны жашы Абдуллах – поэт, тилманч, публицист, Россей жазыучуланы союзуну члени 1950 жылда 19-чу октябрьде Къыргъызстанда, Первомайский элде туугъанды. Школну Огъары Жемталада бошагъанды. 1975 жылда, Къабарты-Малкъар къырал университетни малкъар-орус бёлюмюню бошагъандан сора, республика радиода тилманч болуп ишлеп башлагъанды. Ызы бла сегиз жылны ичинде «Коммунизмге жол» газетни корреспонденти, Къабарты-Малкъар телевиденияны редактору болуп да уруннганды. 1983–1985 жыллада билимин Москвада М. Горький атлы адабият институтда Бийик литера-тура курслада ёсдюргенди. 1991-чи жылгъа дери Къабарты-Малкъарны жа-зыучуларыны союзунда литература консультант болуп тургъанды. 1996 жылда Анкарада Ахмат Яссау атлы университетде тюрк тилни бёлюмюнде окъугъанды. 1993-чю жылдан 1998-чи жылгъа дери уа «Минги Тау» деген адабият-суратлау журналны баш редакторуну къуллугъун тамамлагъанды. Поэтни «Игиликге ийнаныу» [Бегиев 1979] деген биринчи назму китабы 1979 жылда чыкъгъанды. Бу жыйымдыкъны бетлеринде окъуучу «жерими къуу-анчы, жарасы да», «сюймекликни татлы азабы» дегенча терен поэзия оюмла бла шагъырейленеди. Была поэтни битеу чыгъармачылыгъында лирика тасха ызны алып барадыла, аны энчилигин шарт баямлайдыла. Жашаугъа сыйыннган затла-ны жашырын магъаналарын ачаргъа итиниу – Бегийланы А. къайгъылары, ий-наныуу да бу затла бла байламлыдыла. Ала аны битеудуния-лыкъ чыгъармачы-лыкъ оюмлагъа келтиредиле. Ушамасынла бир бирге жырларым Ушамагъанча кюнлерим, жылларым… «Терекле ушамагъанча ташлагъа…» [Бегиев 1979: 7] Неда: Чууакъ кёкде къар тебе – акъ булутчукъ. . тойгъа ашыкъгъанча, барады учуп. Барады аууп ол жашил сыртладан, мен а... мен къарайма, анга сукълана. Ол, акъ къанатлыча, жюзеди къалай! Учсам эди мен да аныча, алай! Сабыр сылжырайды, барады кёче, бийик оюмумча, азатды нечик! «Булутчукъ» [Бегиев 1979: 16] Бу назму жарыкъ умутла бла байламлыды. Адамны жюрегине да ырахат-лыкъ, сюймеклик, насып береди. Мында автор халкъны ауузунда тюрсюн магъанада жюрютюлген акъ деген эпитетни ансдан хайырланмайды. Бу сыфатны магъанасындан къайда теренди. Поэт назмусун окъугъанланы акъ ниетлеге итиндиреди, акъ булутчукъгъа, акъ къанатлыгъа кесини сукъланчлы къарамы бла. Миллетибизни жашаугъа кёз къарамын, маданиятын, адабият шартланы да эсеплесек, бу сёз адам улуну, ол санда къарачайлыланы бла малкъарлыланы да, бар ахшы умутларын, адетлерин, тёрелерин кесине сыйындырады. Акъ ат, акъ къуш, акъ къанатлы – бары да огъурлулукъну белгилеридиле. Былайда тюрсюн белгиле бла байламлы чыгъармаланы да атларын эсге тюшюрге боллукъду: «Акъ жыйрыкъ», «Акъ гыранча», «Къызгъыл кырдыкла» д. а. к. Илмуда тюрсюн магъаналы сёзле поэзияда кёп адабият сыфатла къураугъа уллу себеплик этген-леринден юсюнден оюмла айтыладыла [Узденова, Кетенчиев 2020]. Бирде жашауну керти суратлары, жууапсыз соруулары да Бегий улуну наз-му тизгинлерине тамам сыйынып, окъуучугъа жашау жолну къыланчларын оюмларгъа болушадыла. Поэтни «Ташны ата билмей, атдым…» деген чыгъармасы да аллай назмуладан бириди: Ташны ата билмей, атдым, Кюнюм сагъышлагъа батды… Татлы жукъламадым кече, кюйдюм, ачы сууун иче, тангым да къыйналып атды. Сёзюм, кёрюнмединг татлы. Сёзюм, сен – къайтмаучу атлы, Сёзюм, батмаз кёлге батдынг, сени атмаз жерде атдым [Бегиев 1979: 58] Поэтни назмусу айтылгъан сёзге сакъ болургъа кереклисин эсге салады. Адам улу ачы сёзю бла башханы угъай, кесин да инжилтирге болгъаны, сёзню «атмаз жерге» атмазгъа, «батмаз кёлге» батдырмазгъа, «къайтмаучу атлы» этип иймезге кереклисин теренден оюмлатады. Бу затла бир жаны бла къарагъанда, жазыучуну поэтика жаны бла энчи ызын кёргюзтедиле, экинчи жаны бла уа ав-торну жашаугъа кёз къарамыны тамырлары ёз миллетини бурундан келген ангы бла байламлы болгъанларын баямлайдыла. Сёзню кючю уллу болгъанын ата-бабаларыбыз эрттеден биле келгендиле. Юлгюге Ариу сёз къылычдан джити, Атала сёзю – акъылны кёзю, Аууз – буруу, сёз – джел дегенча нарт сёзлерибизни келтирирге боллукъду. «Ёседиле жашаууму терегинде» деген назмусу жашауну замансыз ёлгенле-ге сын ташча жазылгъан назмуду. Бу поэтни ачы сагъышларын терекни юсюнде ёсген алмала бла тенглешдириу халда бериледи. «Ачы», «татлы», «къызыл бишген», «кёклей тюшген» – нечик кёп тюрсюнлюдю жашау, нечик кёпню оюмларгъа тюшеди адам улугъа. Тюшлеримде, сагъышымда жюрюгенле! Жарты къалып жырларыгъыз, Жиляй-жиляй бишедиле жюрегимде Кёклей тюшген жылларыгъыз [Бегиев 1979: 59] Назмуну мурдорун лирика жигитни адам улуну къадарыны юсюнден тынгысыз сагъышлары къурайдыла. Замансыз дунияларын алышханла, кёклей юзюлген кёгетлеча, поэтни жюрегинде ауур ачыу саладыла, кечеги жулдузну улугъан тауушун эшитдиредиле. «Абдуллахны «Игиликге ийнаныу» деген назмула китабында къаллай шартла къайсыладыла деп соргъаннга тёзюмлюк, чыдамлыкъ, эслилик бла сюймеклик дерге тийишлиди…» [Толгъурланы З. 2008: 294]. Къыйынлыкъ келгенде, тёзюмюнг да ушасын Басханда ташлагъа, – дейди поэт («Жеринги агъачы») [Бегиев 1979: 39]. «Адамлыкъ – игиликге ийнаныуду, ийнаныу а тёзюмлюк, чыдамлыкъ бере-ди» [Толгъурланы З. 2008: 295]. Бегий улу ол затны миллет энчилиги бла бирге теренден оюмлап, былай жазады: Тёз, къая тёзгенча, от боранлагъа! Тёз, ана тёзгенча, жокъ болгьанлагъа! Сер былай айтды деп, кетме ёнгелеп. Жулдузум батды деп, къалма тюнгюлюп. Тёз! Жашау алайды, кетме ажашып, бюгюн да сакълайды къарт ана жашын. Чагъарын сакълайды кёгетсиз терек, чыгъарла Кюн, Ай да – ийнаныу керек! Игиликге ийнаныу [Бегиев 1979: 13] Поэт ол затха шагъатлыкъгъа (тенглешдириу халда) аппаны ётгюрлюгюн, жашауну чюйреликлерине къаршчы тургъанын, кёргюзтеди: Къарт аппам Къозу да, тауладан кенгде кёп жылы озду да, сынады кемлик. Кёраллыкъ тюйюлме демеди жерин, жашады тюнгюлмей, сау къайтды бери [Бегиев 1979: 13]. «Ол поэтни насийхат сёзге неда ачыкъ юйретиуге ёчлюгю тюйюлдю, – деп жазады Толгъурланы Зейтун. Жамауатны, ёз ахлуларыны жашау сынаулары бла, халкъ тарыхны дерслери бла уста хайырлана билмекликди. Малкъар халкъ-ны бирси миллетледен эсе бегирек къыйналгъаны, къыйыныракъ жерледе уруннга-ны, жашагъаны да белгилиди. Къыйынлыкълагъа хорлатмай, тёзе-чыдай билгени бла сакъланнганды миллетлиги, тили, маданияты» [Толгъурланы З. 2008: 294–295]. «Жыйымдыкъда керти да жюрекни жылытхан, терен магъаналы назмула бардыла», – деп жазады Зумакъулланы Танзиля китапны «ал сёзюнде»… Аб-дуллах поэзияда жангылыкъланы излейди. Кесини жолун энчи салыргъа итинеди – ол а кесини кючюне базынмакълыкъ, поэзияны оюнчакъ болмауун ангыла-макълыкъды» [Зумакъулланы Т. 1979: 6]. Поэтни кёз къарамыны жютюлюгю «Кезиу» (1984) деген экинчи китабында [Бегиев 1984] бютюнда бек эсленеди. Окъуучу мында суратчыны оюмуну те-ренлигин, кенглигин сезеди: табийгъатны юсюнден лирика, сонетлени устасы, назмула бла жазылгъан сабий жомакъ «Тюе бла Тюлкю», А. Пушкинни «Мо-царт бла Сальери» деген трагедиясыны кёчюрмеси, поэт-философ. Адам жер юсюне нек келгенини юсюнден сагъышла («Адам отмуду…», хар бир инсанны ана тил бла байламлыгъы («Ана тилим») – быллай эм былагъа ушагъан назмула киргендиле бу жыйымдыкъгъа. Аны назмулары (салыннган сорууланы ауур-лукъларына да хорлатмай), лирика жанргъа тийишли болуп, символикагъа жууукъдула. Аны бла бирге поэтни жашау философиясы, тёрели суратла бла, амалла бла чекленип къалмай, ачыкъ болуп, аны юсю бла адамны ич сезими чыгъарманы магъанасы болгъанын кёргюзтюледи («Къышны акъ жомагъы», «Танг бла тенг тургъан жырчыкъ»). …Мен черекни тауушуна къулакъ салып турама, ол билмейди тауусула, ол билмейди тына да. Бийик, чынгыл къаяладан къарамымы алалмай, къарайма сур къадарыма, жашау жолумда – алада, оюм, тоюм – алалла. Мен черекни тауушуна… [Бегиев 1984: 9–10] Не жаны бла алып къарасакъ да, поэт жюрек халаллыгъы бла, тюзлюгю бла, ачыкъ сёзю бла инсанны дуниягъа къарамын да бираз «эсли» этеди. «…Аны хар назму сёзюню жаны, тини барды, къууана, жарсый, къыйнала да билген жюреги» [Ёлмезланы М. 2010]. Бир-бирледе поэтни философия лирикасы озуп кетген, эсинде кёкде жюзген акъ булутча къалгъан жашлыгъына тансыкълыкъдан, аны бла бирге къайгъылы тюнгюлюуден толуду. Жашау кертилик эриши, тутхучсуз кёрюнеди. Дунияны тар болгъанын, жашау къатышып тургъанын сезип, поэт аны сылтауларын из-лейди, бу болумдан чыгъаргъа итинеди. «Сёзюм, жилярыгъым да эзиле, мен ач болуп жашайма дунияда…», – дейди поэт, «мен жаланнгачма – кюнда азлыкъда…Жер ачды – эс, тюзлюк да ачлыкъда, тап, ийнаныу, тёзюм да азлыкъдан»; «Суукъма, тилекле даулашсала, / сууукъма, жюрекле талашсала-да…» («Кезиу» [Бегиев 1984: 8–10]). Алай бла, жазыучу кесини къадарын, жа-ланда миллетини къадары бла угъай, саулай аламны къадары бла байламлы эте-ди. Жашаудан кёлю чыкъгъаны бла, ол сезим келтирген ачыу – бу затла жашау кертиликге аны энчи кёз къарамы, жюрек сыры болуп къалмай, поэтни заманны барыуунда жашауну философия магъанасын ангыларгъа итиндиредиле. 1986 жылда Бегийланы А. белгили тилмач Г. Яропольский кёчюрген «Сло-во» («Сёз») деген назму китабы [Бегиев 1986] чыгъады. Анда поэтни сёзю кёп тюрлю магъанада жюрюйдю, бирде адам улуну бийикге кётюре, бирде уа ауур сагъышландырады (назму «Сёз»). Оюмуну кенглиги, кертиликге кёз къарамы ав-торну назму тизгинлеринден, жерде къайгъыларындан азатлайдыла. Этген сагъышларыны баш ышанларын ачыкълар ючюн, къурагъан сыфатыны, шартла-рын эм башха затла бла байламлыкъларын эсге алмай, ол сау дуниягъа бирден айтады сёзюн. Аны айырып бир адамгъа айтылырыкъ сюймеклик сёзлери, эрке-лиги окъуна, дуния кенгинде сюймекликни теренине кетип, андан эшитиледиле, «кетме» деп, ышаныусуз, ачыта («Кетме»). Поэтни сюйген тиширыууна атагъан назмулары жумушакъ мудахлыкъдан бла къоркъуудан, сакълыкъдан, ийнаныу-дан, умутдан да толудула («Мен сюеме сени…»). Дунияны кесича энчи кёргени поэтни оюмларын кючлендирген бир амалды. Ол затла поэтни «Бет» (1996) деген китабында [Бегийланы А. 1996] кёрюнедиле. Жыйымдыкъгъа тюрлю-тюрлю жыллада жазылгъан назмула киргендиле. Китап-ны аты Бегий улуну сёзю адам оюмну теренлигин, аны жанны-жюрекни ичи бла да кёре билгенин айтып турады. Зарлыгъынгы кечейим, Тарлыгъынгы кечейим, Ётсюзлюгюнгю да алай… Бетсизлигинги – къалай?!. Эмилигинг ёчюлюр, Телилигинг кечилир; Малкёзлюгюнг да алай … Сатхычлыгъынг а – къалай?!. Зарлыгъынгы кечейим… [Бегийланы А. 1996: 157] Былайда бир затны да чертирчады. Бу назмуну автор хар тёрттизгинин ре-френ халда хайырланылгъан кесине жууап излемеген соруу айтыу бла бошайды. Бу тюрлю амал поэтика синтаксисни баш энчиликлеринден бирине саналады. Поэтни «Жюрек умут эте турады» деген назмусуну терен философия магъанасы барды; мында лирикалы жигити «жюрекни умутун» бла «кенгде жан-нган чыракъны» кеси сагъышларында бирикдиреди («Жюрек умут эте турады... / Кенгде жанады бир чыракъ. / Толкъун, келип, кесин урады... / «Тохтачы, – дей-ме. – Тынчыракъ...» / Умут эте, чыдай келеме: / «Сабыр! Сабыр!» – дей, къычы-ра...») [Бегийланы А. 1996: 141]. Бу тизгинле бирде умут къыстаулукъдан, сабыр оюмгъа ётюп зауукъланыргъа, дуниялыкъгъа тергем этерге кереклисин эскерте-диле. Шуёхуну ёлюмю «кёк тереги аугъаннга» ушайды, «андан мудахдыла тау-ла», – дейди поэт «жашлай ёчюлген эки къарындашха… Мелюхаланы Хусейге бла Хасаннга…» аталгъан «Эки жулдуз» деген назмусунда [Бегийланы А. 1996: 23–28]. Бу сагъышлагъа эсин ийип, этер амал тапмайын, бирде поэт, сокъраннганын да жашырмайын, мудах тизгинлеге, не да элегия халда жазылгъанлагъа эс бура-ды. Поэт къаламны жютюлюгюн кёп тюрлю жанр формалада сынайды: башында айтханыбызча, элегия, тамсил (басня), нарт сез, сонет, ойбер (притча). Филосо-фия жаны бла да эки-тёрт тизгинлени миниатюра бла тенглешдирге тийишлиди: магъана жаны бла ала бек терен, тынгылы жашауну, къадарны ачыкълайдыла, кертилик бла ётюрюкню бичедиле. «Бет» деген китапха инсан назмуладан башлап, философия насийхатла, гимн чакъырыула эм поэтни кесини юсюнден окъуучулагъа туура этерге сюйген чыгъармалары киргендиле. Къайтарыула (рефренле), терт тизгинле, Бегий улуну лирикасына энчи макъам къурап, аны халкъ жырлагъа ушатадыла. Къысха, ке-сгин сёз къурай билгени аны чыгъармаларына одадача бийиклик эм кюч береди: Сени буз да тюйдю, элия да урду, – сен бюгюлмей, тюнгюлмей турдунг… …алай сен чыдадынг, Чыгъалдынг… Малкъар [Бегийланы А. 1996: 21–22] (Эсгериуге: «Таулу! / Къадар сени къула тюзге атханында да, / Сен юйюнгю терезесин таугъа айландырып / Салгъанса» («Таулу! Къадар…» [Бегиев 1979: 82]). Ата журтха сюймеклик бир суратха жыйылады – туугъан жерибизни кёрюмдюсю. Бегийланы А. поэтика хатыны энчилигин кёргюзтген затла кёпдюле. Анга ол кесини чыгъармачылыгъында тюрлю-тюрлю айланыула бла, ол санда вокатив айтыуланы да эркин хайырланнганы шагъатлыкъ этедиле. Бу мадарла поэзияда авторну сезимин кючлендирирге себеп боладыла. Аны юсюнден тил илмуну ке-лечилери да жаза тургъандыла [Кетенчиев 2010]. Абдуллахда аллай айланыула аны тугъан жерин, адамын, башха затланы да белгилейдиле, Ата журтха сюймекликни, Малкъарны айбатлыгъыны шартлары боладыла: О, чууакъ Мал-къарым! / О, бийик Малкъарым!.. («Туугъан жерим») [Бегийланы А. 1996: 161] Бегий улу Ата журтун, халкъын кемсиз сюйген поэтди, ариу, шатык тилли, ачыкъ жюрекли, кесгин сёзлю; белгилери, кезбаудан азат тизгинлери, жашау чюйреликлеге базгъын сёзю аны суратлау энчиликлеридиле. Поэзия, жашауну керти бетин суратлаялса, аны къайгъыларын, къууанчла-рын да, тюзлюгюн, терслигин да кёргюзталса, жаланда ол заманда болады ангы-лашымлы, керекли да. Бегийланы Абдуллахны назмулары аллайладыла. Алада ачыкъ кёрюннген затла кёпдюле. Ишеклилик, къайгъы алада сабийликни жуму-шакъ, эсинги кесине бургъан суратлары бла алышынадыла, сюймеклик жырны макъамы, хар адамны да насыпха эркинлиги болгъанын белгилей, хар кюнлюк жашау болумну жарыгъыракъ этеди. Жашау жолну къылачлары не тюрлю сы-нау берселе да, поэт Аллахха базынады, Аллахдан тилек этеди): Я Аллах, Я Аллах, сен къура Жарытырча дин, Къуран. Сен къура бу халкъымы, Биригирча акъылы. Берчи аллай тазалыкъ – Алалырча Азатлыкъ, Берчи аллай эс, акъыл – Къайтарыр кибик атын… Жан аурут къулларынга, Сау атдыр сен хар тангны!.. Тилек [Бегийланы 1996: 129–130] «Къарачай-малкъар фольклор текстледе «Я Аллах», «Аллах», «Тейри» де-генча сёзле къатланыу формада эркин хайырланыладыла. Ала алгъышны кюч-лер муратда айтыладыла: («Я Аллах, Я Аллах, насыплы бол, кесинг сюйгенча жаша!»; «Аллах бир ариу жашау берсин!»; «Аллах ыразы болсун!»; «Тейри берсин сабырлыкъ, / Тейри берсин дамырлыкъ, / Тейри жарытсын жолунгу! эм д.а.к.б.)» [Локьяева, Узденова 2021: 253]. Башында белгилей келгенибизча, бу энчилик Бегий улуну поэзиясында толу эсленеди. Ол зат а миллетни иннети бла, дини бла байламлыкъны шартлайды. 2010 жылда басмаланнган Бегий улуну «Мен сёз айтдым…» [Бегийланы А. 2010] деген китабына сайлама назмулары киргендиле. Ала поэтни суратлау ду-ниясын тамам толу шартлагъандыла. Баш оюм – бет сакъланыу «Сёз, акъыл, фахму, билим да…» деген назмуда алгъаракъ чыкъгъан поэтни «Бет» (1996) жыйымдыгъында эсленнген назмуладан башха халда ачыкъланады – насийхат сёзге тийишли формада. Сёз, акъыл, фахму, билим да жакъланыр чакъда, жакълаялмасанг бирин да – бетинги сакъла. Бетди къутхарлыкъ кимни да айыпдан – отдан. Бетди, кюн батса, Кюнню да кётюрлюк артдан Сёз, акъыл, фахму, билим да… [Бегийланы А. 2010: 161]. Бу тизгинледе миллетде эм сыйлы, багъалы затладан бири намыс болгъаны эсге салынады. Жашауда акъыл да, билим да, фахму да, алай аланы бет жоймай жюрюте, сакълай билмеклик адамгъа борчду. Ол борч адамны дуниялыкъ къарамын айнытады, кенг да этеди. Поэтни сабийлеге аталып жазылгъан чыгъармалары («Танг бла тенг тургъан жырчыкъ» [Бегиев 1989]), миллет малкъар поэзияны жангы бояула бла, сабий дунияны терен ангылау бла бай этгендиле. Бегийланы А. 2003 жылда чыкъгъан «Таш бора» деген китабына [Бегийланы А. 2003] «Нарт» эпосдан орта жыл сан-лары болгъан школчу сабийлеге деп жарашдырылгъан чыгъармала да киргенди-ле: «Нарт Дебетни жырлары», «Нарт Алауган», «Сатанай», «Нарт Ёрюзмек» «Нарт Къарашауай», «Шырдан бла Нёгер». Бегий улу къарачай-малкъар тилге кёчюрген чыгъармала да иги кесекдиле. Ол санда: Пушкинни жомакълары, «Гитче трагедиялары», Тюрк дуниясыны за-кий Ахмат Яссауни хикметлери, Омар Хайямны рубаятлары, татар халкъны «Идегей» эпосу, М. Лермонтовну, С. Есенинни, Г. Гейнени, Ж. Петефини, М. Джалильни эм башхаланы чыгъармалары. Бу кёчюрмеле малкъар адабиятны сюйгенлеге саугъа болуп, хунерли усталаны сёзлери къарыулу, кючлю болгъанына ийнандыргъандыла. Татар халкъны «Идегей» эпосун къарачай-малкъар тилге тынгылы кёчюр-гени ючюн Татарстан Республиканы Маданият министерствосу малкъарлы назмучуну Сыйлы грамота бла саугъалагъанды. 2003 жылда уа Бегийланы Аб-дуллахха культураны айнытыугъа салгъан уллу къыйыны ючюн Татарстан Рес-публиканы президентини Указы бла «Татарстан Республиканы маданиятыны сыйлы къуллукъчусу» деген ат аталгъанды. 2015 жылда басмаланнган «Къатланмазны къайтара» [Къатланмазны къай-тара 2015] (орус, европаны кюнбатыш эм шаркъ поэзияны) айырма чыгъармала-ры къарачай-малкъар тилге кёчюрюлюп бериледиле). Кёчюрмеле бийик дара-жалы болгъанларын энчи белгилерге тийишлиди. Дагъыда бек сыйлы ишледен бири – кёчгюнчюлюкде ажымлы ёлген Шауа-ланы Акатны назмуларын Бегий улу излеп табып, китап этип чыгъаргъанды («Белги»: назмула, жырла, кюйле, ийнарла / Акатны жазгъанларын, жыйышды-рып, басмагъа хазырлагъан, ал сёзюн, эсгертиулерин да жазгъан – Бегийланы Абдуллах. Нальчик: Эльбрус, 2004) [Шауаланы А. 2004]; кёчгюнчюлюк бла байламлы кюйлени, тарыгъыу жырланы жыйышдырып, жыйышдырып, «Шагъатлыкъ этеме» (2004) деген аты бла [Шагъатлыкъ этеме 2004] энчи китап этип басмалагъанды; Мёчюланы Кязимни назмуларын басмалауда, аланы тинти-уде да къыйыны уллуду [Кязим 1996]. Бегий улуну суратлау сёзюне, чыгъармачылыкъ хунерине багъа биче, бел-гили жазыучу, филология илмуланы доктору Толгъурланы Зейтунну айтханын келтирирге тийишлиди: «Абдуллахны назмуларыны асламысын жыйышдырып, кесаматлагъанда, ала миллетге, миллетни жерине-агъачына, ташына жораланн-ган жырды, тынчлыкъ, ырахатлыкъ тилекди…Нени да башы адамлыкъ болгъанын, жангы кёз къарам бла ангылап, ким да сагъышланырча ачыкълай-ды… Къарагъа – къара, акъгъа – акъ деп, жюрегин учундура, игиликге къанат кердире билген поэтди…» [Толгъурланы З. 2010]; саулай алып къарагъанда уа – Бегийланы Абдуллахны поэзиясыны энчи ниет тамалын чертирчады, ол – «ин-санлыкъ», «кертичилик», «намыслылыкъ».

About the authors

Fatima T. Uzdenova

The Institute for the Humanities Research – Affiliated Kabardian-Balkarian Sci-entific Center of the Russian Academy of Sciences

Email: uzdenova_kbigi@mail.ru
ORCID iD: 0000-0002-5378-9514

References

Supplementary files