Иризин на перекрестке механизмов аутофагии и сигналинга BDNF в регуляции нейропластичности

Обложка

Цитировать

Полный текст

Открытый доступ Открытый доступ
Доступ закрыт Доступ предоставлен
Доступ закрыт Только для подписчиков

Аннотация

Нейропластичность – неотъемлемое качество как развивающегося мозга, так и мозга, способного к поддержанию функционального гомеостаза и осуществлению адаптивных изменений в норме и при компенсации патологии. Обеспечение механизмов нейропластичности – одна из целей терапевтического воздействия при лечении нейродегенеративных и ассоциированных со стрессом заболеваний. Прогресс в понимании механизмов взаимодействия мышечной системы и мозга указывает на роль миокина иризина в опосредовании прокогнитивной и антидепрессантной активности физических упражнений. Иризин, который высвобождается при активности миоцитов на периферии, может проникать через гематоэнцефалический барьер и, как предполагается, стимулирует клеточную аутофагию. Опосредуемая аутофагией активация рециклинга белков и макромолекул способствует адаптивной структурной перестройке синаптических контактов, а высвобождение протеаз, в том числе и матриксной металлопротеиназы 9, определяет переформатирование межклеточного матрикса, созревание мозгового нейротрофического фактора (BDNF) и положительную регуляцию сигналинга BDNF. Недавние результаты дают основания рассматривать факторы, стимулирующие аутофагию, как предпосылки успешной терапии неврологических, психических расстройств и возрастной деменции. Поэтому иризин, как ее физиологический регулятор, выступает в качестве молекулы-прототипа для создания новых терапевтических средств для коррекции нейродегенеративных состояний и ассоциированных со стрессом нарушений работы мозга.

Об авторах

Э. А. Андяржанова

Федеральное государственное бюджетное учреждение “Центр стратегического планирования и управления
медико-биологическими рисками здоровью” Федерального медико-биологического агентства

Email: nchjournal@gmail.com
Россия, Москва

Т. А. Воронина

Федеральное государственное бюджетное учреждение Научно-исследовательский
институт фармакологии имени В. В. Закусова

Email: nchjournal@gmail.com
Россия, Москва

Список литературы

  1. Gu J., Kanai R. // Front. Hum. Neurosci. 2014. Vol. 8. P. 262.
  2. Mateos-Aparicio P., Rodríguez-Moreno A. // Front. Cell. Neurosci. 2019. V. 13. P. 66.
  3. Voss P., Thomas M.E., Cisneros-Franco J.M., de Villers-Sidani É. // Front. Psychol. 2017. V. 8. P. 1657.
  4. Castrén E., Rantamäki T. // Dev. Neurobiol. 2010. V. 70. № 5. P. 289–297.
  5. Bettio L., Thacker J.S., Hutton C., Christie B.R. // Int. Rev. Neurobiol. 2019. V. 147. P. 295–322.
  6. Di Liegro C.M., Schiera G., Proia P., Di Liegro I. // Genes (Basel). 2019. V. 10. № 9.
  7. Giménez-Meseguer J., Tortosa-Martínez J., Cortell-Tormo J.M. // Int. J. Environ. Res. Public Health. 2020. V. 17. № 10.
  8. Swenson S., Blum K., McLaughlin T., Gold M.S., Thanos P.K. // J. Neurol. Sci. 2020. V. 412. P. 116763.
  9. Jin Y., Sumsuzzman D., Choi J., Kang H., Lee S.-R., Hong Y. // Molecules. 2018. V. 23. № 12. P. 3229.
  10. Jang Y. // Neuroreport. 2020. V. 31. № 6. P. 442–449.
  11. Nikoletopoulou V., Sidiropoulou K., Kallergi E., Dalezios Y., Tavernarakis N. // Cell Metabolism. 2017. V. 26. № 1. P. 230-242. e5.
  12. Compte A., Brunel N., Goldman-Rakic P.S., Wang X.J. // Cereb. Cortex. 2000. V. 10. № 9. P. 910–923.
  13. Spaak E., Watanabe K., Funahashi S., Stokes M.G. // J. Neurosci. 2017. V. 37. № 27. P. 6503–6516.
  14. Bernardinelli Y., Nikonenko I., Muller D. // Front. Neuroanat. 2014. V. 8. P. 123.
  15. Goto Y., Yang C.R., Otani S. // Biol. Psychiatry. 2010. V. 67. № 3. P. 199–207.
  16. Vyas S., Rodrigues A.J., Silva J.M., Tronche F., Almeida O.F.X., Sousa N., Sotiropoulos I. // Neural Plast. 2016. P. 6391686.
  17. Chen Q.-Y., Li X.-H., Zhuo M. // Neuropharmacology. 2021. V. 197. P. 108749.
  18. Evans H.T., Blackmore D., Götz J., Bodea L.-G. // Brain Res. Bull. 2021. V. 169. P. 94–103.
  19. Lee P.R., Fields R.D. // Neuroscientist. 2021. V. 27. № 4. P. 355–366.
  20. Lim S.-H., Lee N.-Y., Ryu J.Y., An J.H., Lee G.S., Min S.S., Moon J., Lee J.-R. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2022. V. 626. P. 92–99.
  21. McEwen B.S., Chattarji S. // European Neuropsychopharmacology. 2004. V. 14. P. S497–S502.
  22. Nitsche M.A., Müller-Dahlhaus F., Paulus W., Ziemann U. // J. Physiol. 2012. V. 590. Pt 19. P. 4641–4662.
  23. Kraus C., Castrén E., Kasper S., Lanzenberger R. // Neurosci. Biobehav. Rev. 2017. V. 77. P. 317–326.
  24. Kugathasan P., Waller J., Westrich L., Abdourahman A., Tamm J.A., Pehrson A.L., Dale E., Gulinello M., Sanchez C., Li Y. // J. Psychopharmacol. 2017. V. 31. № 3. P. 365–376.
  25. Grimm J.W., Lu L., Hayashi T., Hope B.T., Su T.-P., Shaham Y. // J. Neurosci. 2003. V. 23. № 3. P. 742–747.
  26. Lu L., Grimm J.W., Hope B.T., Shaham Y. // Neuropharmacology. 2004. V. 47 Suppl 1. P. 214–226.
  27. Friedel E., Schlagenhauf F., Sterzer P., Park S.Q., Bermpohl F., Ströhle A., Stoy M., Puls I., Hägele C., Wrase J., Büchel C., Heinz A. // Psychopharmacology (Berl). 2009. V. 205. № 2. P. 261–271.
  28. Mitra R., Jadhav S., McEwen B.S., Vyas A., Chattarji S. // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 2005. V. 102. № 26. P. 9371–9376.
  29. Casarotto P.C., Girych M., Fred S.M., Kovaleva V., Moliner R., Enkavi G., Biojone C., Cannarozzo C., Sahu M.P., Kaurinkoski K., Brunello C.A., Steinzeig A., Winkel F., Patil S., Vestring S., Serchov T., Diniz C.R.A.F., Laukkanen L., Cardon I., Antila H., Rog T., Piepponen T.P., Bramham C.R., Normann C., Lauri S.E., Saarma M., Vattulainen I., Castrén E. // Cell. 2021. V. 184. № 5. P. 1299–1313.e19.
  30. Cohen S., Levi-Montalcini R., Hamburger V. // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 1954. V. 40. № 10. P. 1014–1018.
  31. Tsai S.-J. // Front. Mol. Neurosci. 2018. V. 11. P. 156.
  32. Leal G., Comprido D., Duarte C.B. // Neuropharmacology. 2014. V. 76. Pt C. P. 639–656.
  33. Levi-Montalcini R., Hamburger V. // J. Exp. Zool. 1951. V. 116. № 2. P. 321–361.
  34. Batchelor P.E., Liberatore G.T., Porritt M.J., Donnan G.A., Howells D.W. // Eur. J. Neurosci. 2000. V. 12. № 10. P. 3462–3468.
  35. Danzer S.C., Kotloski R.J., Walter C., Hughes M., McNamara J.O. // Hippocampus. 2008. V. 18. № 7. P. 668–678.
  36. Kojima M., Mizui T. // Vitam. Horm. 2017. V. 104. P. 19–28.
  37. Mizui T., Ishikawa Y., Kumanogoh H., Kojima M. // Pharmacol. Res. 2016. V. 105. P. 93–98.
  38. Winckler B. // Cell. 2007. Vol. 129. № 3. P. 459–460.
  39. Niculescu D., Michaelsen-Preusse K., Güner Ü., van Dorland R., Wierenga C.J., Lohmann C. // Cell Rep. 2018. V. 24. № 8. P. 2063–2074.
  40. Castrén E., Kojima M. // Neurobiol. Dis. 2017. V. 97. Pt B. P. 119–126.
  41. McEwen B.S. // Physiol. Rev. 2007. V. 87. № 3. P. 873–904.
  42. Autry A.E., Adachi M., Nosyreva E., Na E.S., Los M.F., Cheng P., Kavalali E.T., Monteggia L.M. // Nature. 2011. V. 475. № 7354. P. 91–95.
  43. Chen B., Dowlatshahi D., MacQueen G.M., Wang J.F., Young L.T. // Biol. Psychiatry. 2001. V. 50. № 4. P. 260–265.
  44. Dunham J.S., Deakin J.F.W., Miyajima F., Payton A., Toro C.T. // J. Psychiatr. Res. 2009. V. 43. № 14. P. 1175–1184.
  45. Hashimoto K., Shimizu E., Iyo M. // Brain Res. Brain Res. Rev. 2004. V. 45. № 2. P. 104–114.
  46. Hong Y.-P., Lee H.-C., Kim H.-T. // J. Exerc. Nutrition Biochem. 2015. V. 19. № 1. P. 11–18.
  47. Ibarguen-Vargas Y., Surget A., Vourc’h P., Leman S., Andres C.R., Gardier A.M., Belzung C. // Behav. Brain Res. 2009. V. 202. № 2. P. 245–251.
  48. Lee H.-Y., Kim Y.-K. // Neuropsychobiology. 2008. V. 57. № 4. P. 194–199.
  49. Tanichi M., Toda H., Shimizu K., Koga M., Saito T., Enomoto S., Boku S., Asai F., Mitsui Y., Nagamine M., Fujita M., Yoshino A. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2018. V. 501. № 1. P. 307–312.
  50. Bhatt D.H., Zhang S., Gan W.-B. // Annu. Rev. Physiol. 2009. V. 71. P. 261–282.
  51. Daskalaki A.-D., Kallergi E., Kolaxi A., Nikoletopoulou V. // Autophagy. 2022. V. 18. № 8. P. 2011–2012.
  52. Kuijpers M. // Neuronal Signal. 2022. V. 6, № 2. P. NS20210063.
  53. Liang Y. // Cells. 2019. V. 8. № 1. P. 34
  54. Liang Y., Sigrist S // Curr. Opin. Neurobiol. 2018. V. 48. P. 113–121.
  55. Nikoletopoulou V., Tavernarakis N. // Trends Cell Biol. 2018. V. 28. № 8. P. 646–661.
  56. Ohsumi Y. // Cell Res. 2014. Vol. 24. № 1. P. 9–23.
  57. Parzych K.R., Klionsky D.J. // Antioxid. Redox Signal. 2014. V. 20. № 3. P. 460–473.
  58. Hibshman J.D., Leuthner T.C., Shoben C., Mello D.F., Sherwood D.R., Meyer J.N., Baugh L.R. // American Journal of Physiology-Cell Physiology. 2018. V. 315. № 6. P. C781–C792.
  59. Maday S., Holzbaur E.L.F. // Dev. Cell. 2014. V. 30. № 1. P. 71–85.
  60. Mizushima N., Yamamoto A., Matsui M., Yoshimori T., Ohsumi Y. // Mol. Biol. Cell. 2004. V. 15. № 3. P. 1101–1111.
  61. Kulkarni V.V., Maday S. // Dev. Neurobiol. 2018. V. 78. № 3. P. 298–310.
  62. Kulkarni A., Chen J., Maday S. // Curr. Opin. Neurobiol. 2018. V. 51. P. 29–36.
  63. Purnell P.R., Fox H.S. // BMC Neurosci. 2013. V. 14. P. 86.
  64. Marzella L., Ahlberg J., Glaumann H. // Virchows Arch., B, Cell Pathol. 1981. V. 36. № 2–3. P. 219–234.
  65. Majeski A.E., Dice J.F. // Int. J. Biochem. Cell Biol. 2004. V. 36, № 12. P. 2435–2444.
  66. Kaushik S., Cuervo A.M.C. // Trends Cell Biol. 2012. V. 22. № 8. P. 407–417.
  67. Mijaljica D., Prescott M., Devenish R.J. // Autophagy. 2011. V. 7. № 7. P. 673–682.
  68. Zhao Y., Luo Y., Liu Y., Lenahan C., Wu Q., Chen S. // Mol. Biol. Rep. 2022. V. 49. № 11. P. 0775-10782
  69. Xie Z., Klionsky D.J. // Nat. Cell Biol. 2007. V. 9. № 10. P. 1102–1109.
  70. Mizushima N., Komatsu M. // Cell. 2011. V. 147. № 4. P. 728–741.
  71. He C., Klionsky D.J. // Annu. Rev. Genet. 2009. V. 43. P. 67–93.
  72. Kimura T., Jain A., Choi S.W., Mandell M.A., Johansen T., Deretic V. // Autophagy. 2017. V. 13, № 5. P. 989–990.
  73. Claude-Taupin A., Bissa B., Jia J., Gu Y., Deretic V. // Semin. Cell Dev. Biol. 2018. V. 83. P. 36–41.
  74. Nakatogawa H., Suzuki K., Kamada Y., Ohsumi Y. // Nat. Rev. Mol. Cell Biol. 2009. V. 10. № 7. P. 458–467.
  75. Fukumoto K., Fogaça M.V., Liu R.-J., Duman C., Kato T., Li X.-Y., Duman R.S. // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 2019. V. 116. № 1. P. 297–302.
  76. LiCausi F., Hartman N // IJMS. 2018. Vol. 19. № 5. P. 1544.
  77. Nicklin P., Bergman P., Zhang B., Triantafellow E., Wang H., Nyfeler B., Yang H., Hild M., Kung C., Wilson C., Myer V.E., MacKeigan J.P., Porter J.A., Wang Y.K., Cantley L.C., Finan P.M., Murphy L.O. // Cell. 2009. V. 136. № 3. P. 521–534.
  78. Sheen J.-H., Zoncu R., Kim D., Sabatini D.M. // Cancer Cell. 2011. V. 19. № 5. P. 613–628.
  79. Hegde A.N. // Neurobiol Learn Mem. 2017. V. 138. P. 98–110.
  80. Jia J., Le W. // Neurosci Bull. 2015. V. 31. № 4. P. 427–434.
  81. Kijak E., Pyza E. // PLoS ONE. 2017. V. 12. № 2. P. e0171848.
  82. Kim H.-J., Cho M.-H., Shim W.H., Kim J.K., Jeon E.-Y., Kim D.-H., Yoon S.-Y. // Mol. Psychiatry. 2017. V. 22. № 11. P. 1576–1584.
  83. Lüningschrör P., Sendtner M. // Curr. Opin. Neurobiol. 2018. V. 51. P. 80–85.
  84. Shehata M., Inokuchi K. // Rev. Neurosci. 2014. V. 25. № 4. P. 543–557.
  85. Zhang H., Shang Y., Xiao X., Yu M., Zhang T. // Exp. Neurol. 2017. V. 298. Pt A. P. 68–78.
  86. Lalo U., Nezis I.P., Pankratov Y. // Int. J. Mol. Sci. 2022. V. 23. № 16. P. 9228.
  87. Kallergi E., Daskalaki A.D., Kolaxi A., Camus C., Ioannou E., Mercaldo V., Haberkant P., Stein F., Sidiropoulou K., Dalezios Y., Savitski M.M., Bagni C., Choquet D., Hosy E., Nikoletopoulou V. // Nat. Commun. 2022. V. 13. № 1. P. 680.
  88. Hernandez D., Torres C.A., Setlik W., Cebrián C., Mosharov E.V., Tang G., Cheng H.C., Kholodilov N., Yarygina O., Burke R.E., Gershon M., Sulzer D. // Neuron. 2012. V. 74. № 2. P. 277–284.
  89. Binotti B., Pavlos N.J., Riedel D., Wenzel D., Vorbrüggen G., Schalk A.M., Kühnel K., Boyken J., Erck C., Martens H., Chua J.J., Jahn R. // Elife. 2015. V. 4. P. e05597.
  90. Xu T.T., Li H., Dai Z., Lau G.K., Li B.Y., Zhu W.L., Liu X.Q., Liu H.F., Cai W.W., Huang S.Q., Wang Q., Zhang S.J. // Aging (Albany NY). 2020. V. 12. № 7. P. 6401–6414.
  91. Kim Y.C., Guan K.-L. // J. Clin. Invest. 2015. V. 125. № 1. P. 25–32.
  92. Smith E.D., Prieto G.A., Tong L., Sears-Kraxberger I., Rice J.D., Steward O., Cotman C.W. // J. Biol. Chem. 2014. V. 289. № 30. P. 20615–20629.
  93. Gassen N.C., Fries G.R., Zannas A.S., Hartmann J., Zschocke J., Hafner K., Carrillo-Roa T., Steinbacher J., Preißinger S.N., Hoeijmakers L., Knop M., Weber F., Kloiber S., Lucae S., Chrousos G.P., Carell T., Ising M., Binder E.B., Schmidt M.V., Rüegg J., Rein T. // Sci. Signal. 2015. V. 8. № 404. P. ra119.
  94. Rein T. // Cells. 2019. V. 8. № 1. P. 44.
  95. Kononenko N.L., Claßen G.A., Kuijpers M., Puchkov D., Maritzen T., Tempes A., Malik A.R., Skalecka A., Bera S., Jaworski J., Haucke V. // Nat. Commun. 2017. V. 8. P. 14819.
  96. Anderzhanova E., Hafner K., Genewsky A.J., Soliman A., Pöhlmann M.L., Schmidt M.V., Blum R., Wotjak C.T., Gassen N.C. // Neurobiology of Stress. 2020. V. 13. P. 100239.
  97. Martinelli S., Anderzhanova E.A., Bajaj T., Wiechmann S., Dethloff F., Weckmann K., Heinz D.E., Ebert T., Hartmann J., Geiger T.M., Döngi M., Hafner K., Pöhlmann M.L., Jollans L., Philipsen A., Schmidt S.V., Schmidt U., Maccarrone G., Stein V., Hausch F., Turck C.W., Schmidt M.V., Gellner A.K., Kuster B., Gassen N.C. // Nat. Commun. 2021. V. 12. № 1. P. 4643.
  98. Zhang M., Kenny S.J., Ge L., Xu K., Schekman R. // Elife. 2015. V. 4. e11205.
  99. Tan X., Du X., Jiang Y., Botchway B.O.A., Hu Z., Fang M. // Front. Psychiatry. 2018. V. 9. P. 434.
  100. Otabe H., Nibuya M., Shimazaki K., Toda H., Suzuki G., Nomura S., Shimizu K. // Prog. Neuropsychopharmacol. Biol. Psychiatry. 2014. V. 50. P. 37–43.
  101. Bak D.H., Zhang E., Yi M.-H., Kim D.-K., Lim K., Kim J.-J., Kim D.W. // Sci Rep. 2015. V. 5. P. 15465.
  102. Nixon R.A., Yang D.-S. // Cold Spring Harb. Perspect. Biol. 2012. V. 4, № 10. a008839.
  103. Filippone A., Esposito E., Mannino D., Lyssenko N., Praticò D. // Pharmacol Ther. 2022. V. 238. P. 108178.
  104. Sainani S.R., Pansare P.A., Rode K., Bhalchim V., Doke R., Desai S. // Int. J. Neurosci. 2022. V. 132. № 5. P. 466–482.
  105. Tang M., Liu T., Jiang P., Dang R. // Pharmacol Res. 2021. V. 168. P. 105586.
  106. Tomoda T., Yang K., Sawa A. // Biol. Psychiatry. 2020. V. 87. № 9. P. 787–796.
  107. Bareja A., Lee D.E., White J.P. // Front. Cell. Dev. Biol. 2019. V. 7. P. 183.
  108. Chung K.W., Chung H.Y. // Nutrients. 2019. V. 11. № 12. P. 2923.
  109. Escobar K.A., Cole N.H., Mermier C.M., VanDusseldorp T.A. // Aging Cell. 2019. V. 18. № 1. P. e12876.
  110. He C., Sumpter, Jr. R., Levine B. // Autophagy. 2012. V. 8, № 10. P. 1548–1551.
  111. Kou X., Chen D., Chen N. // Int. J. Mol. Sci. 2019. V. 20. № 7. P 1591.
  112. Grigolon R.B., Brietzke E., Trevizol A.P., McIntyre R.S., Mansur R.B. // J. Psychiatr. Res. 2020. V. 128. P. 16–22.
  113. Horowitz A.M., Fan X., Bieri G., Smith L.K., Sanchez-Diaz C.I., Schroer A.B., Gontier G., Casaletto K.B., Kramer J.H., Williams K.E., Villeda S.A. // Science. 2020. V. 369. № 6500. P. 167–173.
  114. Hugenschmidt C.E., Leng X., Lyles M., Michael L., Dougherty A., Babcock P., Baker L.D., Brinkley T.E., Nicklas B.J. // Obesity (Silver Spring). 2019. V. 27. № 8. P. 1266–1274.
  115. Törpel A., Herold F., Hamacher D., Müller N., Schega L. // JCM. 2018. V. 7. № 10. P. 337.
  116. Wilke J. // Sci. Rep. 2020. V. 10, № 1. P. 12335.
  117. Witte A.V., Fobker M., Gellner R., Knecht S., Flöel A. // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 2009. V. 106. № 4. P. 1255–1260.
  118. Yang F., Chu X., Yin M., Liu X., Yuan H., Niu Y., Fu L. // Behav. Brain Res. 2014. V. 264. P. 82–90.
  119. Yegla B., Foster T. // Front. Aging Neurosci. 2019. V. 11. P. 296.
  120. Bherer L. // Ann. N. Y. Acad. Sci. 2015. V. 1337. P. 1–6.
  121. Cassilhas R.C., Tufik S., de Mello M.T. // Cell. Mol. Life Sci. 2016. V. 73. № 5. P. 975–983.
  122. Phillips C. // Neural. Plast. 2017. V. 2017. P. 7260130.
  123. Rassovsky Y., Alfassi T. // Front. Psychol. 2019. V. 9. P. 2747.
  124. Suarez-Manzano S., Ruiz-Ariza A., De La Torre-Cruz M., Martínez-López E.J. // Res. Dev. Disabil. 2018. V. 77. P. 12–23.
  125. Broadhouse K.M., Singh M.F., Suo C., Gates N., Wen W., Brodaty H., Jain N., Wilson G.C., Meiklejohn J., Singh N., Baune B.T., Baker M., Foroughi N., Wang Y., Kochan N., Ashton K., Brown M., Li Z., Mavros Y., Sachdev P.S., Valenzuela M.J. // Neuroimage Clin. 2020. V. 25. P. 102182.
  126. Firth J., Stubbs B., Vancampfort D., Schuch F., Lagopoulos J., Rosenbaum S., Ward P.B. // Neuroimage. 2018. V. 166. P. 230–238.
  127. Tarkka I.M., Hautasaari P., Pesonen H., Niskanen E., Rottensteiner M., Kaprio J., Savić A.M., Kujala U.M. // J. Phys. Act. Health. 2019. V. 16. № 8. P. 637–643.
  128. Chen Z., Lan W., Yang G., Li Y., Ji X., Chen L., Zhou Y., Li S. // Front. Psychol. 2020. V. 11. P. 569206.
  129. Raichlen D.A., Klimentidis Y.C., Bharadwaj P.K., Alexander G.E. // Brain Imaging Behav. 2020. V. 14. № 5. P. 1994-2003.
  130. Bannerman D.M., Sprengel R., Sanderson D.J., McHugh S.B., Rawlins J.N.P., Monyer H., Seeburg P.H.// Nat. Rev. Neurosci. 2014. V. 15. № 3. P. 181–192.
  131. Morris R.G.M., Moser E.I., Riedel G., Martin S.J., Sandin J., Day M., O’Carroll C. // Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 2003. V. 358. № 1432. P. 773–786.
  132. Kim T.-W., Baek K.-W., Yu H.S., Ko I.-G., Hwang L., Park J.-J. // J. Exerc. Rehabil. 2020. V. 16. № 2. P. 124–131.
  133. Müller P., Duderstadt Y., Lessmann V., Müller N.G. // J. Clin. Med. 2020. V. 9. № 4. P. 136.
  134. Nicolini C., Michalski B., Toepp S.L., Turco C.V., D’Hoine T., Harasym D., Gibala M.J., Fahnestock M., Nelson A.J. // Neuroscience. 2020. V. 437. P. 242–255.
  135. Park J., Cheon W., Kim K. // Int. J. Environ. Res. Public Health. 2020. V. 17. № 9. P. 3317.
  136. Sugiyama A., Kato H., Takakura H., Osawa S., Maeda Y., Izawa T. // Neuropsychopharmacol. Rep. 2020. V. 40. № 3. P. 291-296.
  137. Knaepen K., Goekint M., Heyman E.M., Meeusen R. // Sports Med. 2010. V. 40. № 9. P. 765–801.
  138. Quan H., Koltai E., Suzuki K., Aguiar A.S., Pinho R., Boldogh I., Berkes I., Radak Z. // Biochim. Biophys. Acta Mol. Basis Dis. 2020. V. 1866. № 10. P. 165778.
  139. Walsh E.I., Smith L., Northey J., Rattray B., Cherbuin N. // Ageing Res. Rev. 2020. V. 60. P. 101044.
  140. Li F., Geng X., Yun H.J., Haddad Y., Chen Y., Ding Y. // Aging and Disease. 2021. V. 12. № 7. P. 1644.
  141. Morland C., Andersson K.A., Haugen Ø.P., Hadzic A., Kleppa L., Gille A., Rinholm J.E., Palibrk V., Diget E.H., Kennedy L.H., Stølen T., Hennestad E., Moldestad O., Cai Y., Puchades M., Offermanns S., Vervaeke K., Bjørås M., Wisløff U., Storm-Mathisen J., Bergersen L.H. // Nat. Commun. 2017. V. 8. № 1. P. 15557.
  142. Cotman C.W., Berchtold N.C., Christie L.-A. // Trends Neurosci. 2007. Vol. 30. № 9. P. 464–472.
  143. Dishman R.K., Berthoud H.R., Booth F.W., Cotman C.W., Edgerton V.R., Fleshner M.R., Gandevia S.C., Gomez-Pinilla F., Greenwood B.N., Hillman C.H., Kramer A.F., Levin B.E., Moran T.H., Russo-Neustadt A.A., Salamone J.D., Van Hoomissen J.D., Wade C.E., York D.A., Zigmond M.J. // Obesity (Silver Spring). 2006. V. 14. № 3. P. 345–356.
  144. Draganski B., May A. // Behav. Brain Res. 2008. V. 192. № 1. P. 137–142.
  145. Mueller P.J. // Clin. Exp. Pharmacol. Physiol. 2007. V. 34. № 4. P. 377–384.
  146. Björkholm C., Monteggia L.M. // Neuropharmacology. 2016. V. 102. P. 72–79.
  147. Liu J., Gao S., Zhang L. // Preprint. Sports Medicine, 2022.
  148. Zhang Y., Fu R., Sun L., Gong Y., Tang D. // Front. Psychol. 2019. V. 10. P. 1888.
  149. Seiffer B., Hautzinger M., Ulrich R., Wolf S. // J. Atten. Disord. 2022. V. 26. № 5. P. 656–673.
  150. Pedersen B.K. // Nat. Rev. Endocrinol. Nature Publishing Group, 2019. V. 15. № 7. P. 383–392.
  151. Jin Z., Guo P., Li X., Ke J., Wang Y., Wu H. // Biomedicine & Pharmacotherapy. 2019. V. 120. P. 109452.
  152. Kirk B., Feehan J., Lombardi G., Duque G. // Curr. Osteoporos. Rep. 2020.
  153. Dun S.L., Lyu R.-M., Chen Y.-H., Chang J.-K., Luo J.J., Dun N.J. // Neuroscience. 2013. V. 240. P. 155–162.
  154. Lourenco M.V., Frozza R.L., de Freitas G.B., Zhang H., Kincheski G.C., Ribeiro F.C., Gonçalves R.A., Clarke J.R., Beckman D., Staniszewski A., Berman H., Guerra L.A., Forny-Germano L., Meier S., Wilcock D.M., de Souza J.M., Alves-Leon S., Prado V.F., Prado M.A.M., Abisambra J.F., Tovar-Moll F., Mattos P., Arancio O., Ferreira S.T., De Felice F.G. // Nat. Med. 2019. V. 25. № 1. P. 165–175.
  155. Li H., Zhang Y., Wang F., Donelan W., Zona M.C., Li S., Reeves W., Ding Y., Tang D., Yang L. // Am. J. Transl. Res. 2019. V. 11. № 12. P. 7410–7421.
  156. Waseem R., Shamsi A., Mohammad T., Hassan M.I., Kazim S.N., Chaudhary A.A., Rudayni H.A., Al-Zharani M., Ahmad F., Islam A. // Molecules. 2022. V. 27. № 3. P. 1118.
  157. Cornish S.M., Bugera E.M., Duhamel T.A., Peeler J.D., Anderson J.E.// Eur. J. Appl. Physiol. 2020. V. 120. № 5. P. 941–959.
  158. Vidal P., Stanford K.I. // Front. Endocrinol. 2020. V. 11. P. 270.
  159. Jedrychowski M.P., Wrann C.D., Paulo J.A., Gerber K.K., Szpyt J., Robinson M.M., Nair K.S., Gygi S.P., Spiegelman B.M. // Cell Metabolism. 2015. V. 22. № 4. P. 734–740.
  160. Löffler D., Müller U., Scheuermann K., Friebe D., Gesing J., Bielitz J., Erbs S., Landgraf K., Wagner I.V., Kiess W., Körner A. // J. Clin. Endocrinol. Metab. 2015. V. 100. № 4. P. 1289–1299.
  161. Qiu S., Bosnyák E., Zügel M., Steinacker J.M., Schumann U. // Arch. Endocrinol. Metab. 2020. V. 64. № 3. P. 201–204.
  162. Ruan Q., Zhang L., Ruan J., Zhang X., Chen J., Ma C., Yu Z. // Peptides. 2018. V. 103. P. 60–64.
  163. Tari A.R. et al. // Prog. Cardiovasc. Dis. 2019. V. 62. № 2. P. 94–101.
  164. Tsuchiya Y., Ando D., Goto K., Kiuchi M., Yamakita M., Koyama K. // Tohoku J. Exp. Med. 2014. V. 233. № 2. P. 135–140.
  165. Murao M., Imano T., Akiyama J., Kawakami T., Nakajima M. // Growth Factors. 2019. V. 37. № 5–6. P. 257–262.
  166. Albrecht E., Norheim F., Thiede B., Holen T., Ohashi T., Schering L., Lee S., Brenmoehl J., Thomas S, Drevon C.A., Erickson H.P., Maak S. // Sci. Rep. 2015. V. 5. P. 8889.
  167. Norheim F., Langleite T.M., Hjorth M., Holen T., Kielland A., Stadheim H.K., Gulseth H.L, Birkeland K.I., Jensen J., Drevon C.A. // FEBS J. 2014. V. 281. № 3. P. 739–749.
  168. Cheng Y., Cui Y., Zhai Y., Xin W., Yu Y., Liang J., Li S., Sun H. // Front. Cell. Neurosci. 2021. V. 15. P. 738533.
  169. Stranahan A.M., Lee K., Becker K.G., Zhang Y., Maudsley S., Martin B., Cutler R.G., Mattson M.P. // Neurobiol. Aging. 2010. V. 31. № 11. P. 1937–1949.
  170. Pan J., Zhang H., Lin H., Gao L., Zhang H., Zhang J., Wang C., Gu J. // Redox Biology. 2021. V. 46. P. 102120.
  171. Islam M.R., Valaris S., Young M.F., Haley E.B., Luo R., Bond S.F., Mazuera S., Kitchen R.R., Caldarone B.J., Bettio L.E.B., Christie B.R., Schmider A.B., Soberman R.J., Besnard A., Jedrychowski M.P., Kim H., Tu H., Kim E., Choi S.H., Tanzi R.E., Spiegelman B.M., Wrann C.D. // Nat. Metab. 2021. V. 3. № 8. P. 1058–1070.
  172. Otvos L., Wade J.D. // Front Chem. 2014. V. 2. P. 62.
  173. Piya M.K., Harte A.L., Sivakumar K., Tripathi G., Voyias P.D., James S., Sabico S., Al-Daghri N.M., Saravanan P., Barber T.M., Kumar S., Vatish M., McTernan P.G. // Am. J. Physiol. Endocrinol. Metab. 2014. V. 306. № 5. P. E512-518.
  174. Ruan Q., Huang Y., Yang L., Ruan J., Gu W., Zhang X., Zhang Y., Zhang W., Yu Z. // Peptides. 2019. V. 113. P. 41–51.
  175. BrainStars. // BrainStars. 2020. URL:http://brainstars.org/probeset/1453135_at?
  176. Siteneski A., Olescowicz G., Pazini F.L., Camargo A., Fraga D.B., Brocardo P.S., Gil-Mohapel J., Cunha M.P., Rodrigues A.L.S. // J Neural Transm (Vienna). 2020. V. 127. № 3. P. 355–370.
  177. Delezie J., Handschin C. // Front. Neurol. 2018. V. 9. P. 698.
  178. Wrann C.D., White J.P., Salogiannnis J., Laznik-Bogoslavski D., Wu J., Ma D., Lin J.D., Greenberg M.E., Spiegelman B.M. // Cell Metab. 2013. V. 18. № 5. P. 649–659.
  179. Ruan Q., Huang Y., Yang L., Li J., Gu W., Bao Z., Zhang X., Yu Z. // J. Nutr. Health Aging. 2020. V. 24. № 4. P. 412–422.
  180. Mohammadi S., Oryan S., Komaki A., Eidi A., Zarei M. // Arq. Neuropsiquiatr. 2019. V. 77. № 12. P. 881–887.
  181. Botanas C.J., Lee H., de la Peña J.B., Dela Peña I.J., Woo T., Kim H.J., Han D.H., Kim B.-N., Cheong J.H. // Physiol. Behav. 2016. V. 155. P. 30–37.
  182. Huo C.J., Yu X.J., Sun Y.J., Li H.B., Su Q., Bai J., Li Y., Liu K.L., Qi J., Zhou S.W., Jia N., Zhu G.Q., Liu J.J., Kang Y.M. // Toxicol. Appl. Pharmacol. 2020. V. 394. P. 114953.
  183. Jodeiri Farshbaf M., Garasia S., Moussoki D.P.K., Mondal A.K., Cherkowsky D., Manal N., Alviña K. // Behav. Neurosci. 2020. V. 134. № 3. P. 233–247.
  184. Wang S., Pan J. // Biochem. and Biophys. Res. Com. 2016. V. 474. № 1. P. 22–28.
  185. Mongrédien R., Erdozain A.M., Dumas S., Cutando L., Del Moral A.N., Puighermanal E., Rezai Amin S., Giros B., Valjent E., Meana J.J., Gautron S., Callado L.F., Fabre V., Vialou V. // Brain Struct. Funct. 2019. V. 224. № 3. P. 1219–1244.
  186. Hernandez L., Ward L.J., Arefin S., Ebert T., Laucyte-Cibulskiene A.; GOING-FWD Collaborators, Heimbürger O., Barany P., Wennberg L., Stenvinkel P., Kublickiene K. // Sci. Rep. 2022. V. 12. № 1. P. 4414.
  187. Zarbakhsh S., Safari M., Aldaghi M.R., Sameni H.R., Ghahari L., Khaleghi Lagmouj Y., Rahimi Jaberi K., Parsaie H. // Iran J. Basic Med. Sci. 2019. V. 22. № 7. P. 722–728.
  188. Kim H., Wrann C.D., Jedrychowski M., Vidoni S., Kitase Y., Nagano K., Zhou C., Chou J., Parkman V.A., Novick S.J., Strutzenberg T.S., Pascal B.D., Le P.T., Brooks D.J., Roche A.M., Gerber K.K., Mattheis L., Chen W., Tu H., Bouxsein M.L., Griffin P.R., Baron R., Rosen C.J., Bonewald L.F., Spiegelman B.M. // Cell. 2018. V. 175. № 7. P. 1756-1768. e17.
  189. Milner R., Huang X., Wu J., Nishimura S., Pytela R., Sheppard D., ffrench-Constant C. // J. Cell. Sci. 1999. V. 112 (Pt 23). P. 4271–4279.
  190. Fu J., Han Y., Wang J., Liu Y., Zheng S., Zhou L., Jose P.A., Zeng C. // JAHA. 2016. V. 5. № 11. P. e003433.
  191. Gao X., Yu M., Sun W., Han Y., Yang J., Lu X., Jin C., Wu S., Cai Y. // Food Chem. Toxicol. 2021. V. 158. P. 112632.
  192. Xie C., Zhang Y., Tran T.D., Wang H., Li S., George E.V., Zhuang H., Zhang P., Kandel A., Lai Y., Tang D., Reeves W.H., Cheng H., Ding Y., Yang L.J. // PLoS One. 2015. V. 10. № 8. P. e0136816.
  193. Yang W., Ju J., Lee K., Nam K., Oh S., Shin I. // Exp. Cell Res. 2013. V. 319. № 3. P. 122–133.
  194. Zajicek A.S., Ruan H., Dai H., Skolfield M.C., Phillips H.L., Burnette W.J., Javidfar B., Sun S.C., Akbarian S., Yao W.D. // Mol. Psychiatry. 2022. V. 27. № 5. P. 2414–2424.
  195. Song R., Zhao X., Cao R., Liang Y., Zhang D.-Q., Wang R. // Gene. 2021. V. 769. P. 145209.
  196. Lee H.J., Lee J.O., Kim N., Kim J.K., Kim H.I., Lee Y.W., Kim S.J., Choi J.I., Oh Y., Kim J.H., Suyeon-Hwang, Park S.H., Kim H.S. // Mol. Endocrinol. 2015. V. 29. № 6. P. 873–881.
  197. Li R.L., Wu S.S., Wu Y., Wang X.X., Chen H.Y., Xin J.J., Li H., Lan J., Xue K.Y., Li X., Zhuo C.L., Cai Y.Y., He J.H., Zhang H.Y., Tang C.S., Wang W., Jiang W.// J. Mol. Cell. Cardiol. 2018. V. 121. P. 242–255.
  198. Moon J.-H., Park S.-Y. // Cell Commun. Signal. 2020. V. 18. № 1. P. 109.
  199. Yu Q., Kou W., Xu X., Zhou S., Luan P., Xu X., Li H., Zhuang J., Wang J., Zhao Y., Xu Y., Peng W. // Clin. Sci. 2019. V. 133. № 5. P. 611–627.
  200. Mao J.-Y., Su L.-X., Li D.-K., Zhang H.-M., Wang X.-T., Liu D.-W. // Ann. Transl. Med. 2021. V. 9. № 3. P. 259.
  201. Ma E.B., Sahar N.E., Jeong M., Huh J.Y. // Front. Physiol. 2019. V. 10. P. 1085.
  202. Petherick K.J., Williams A.C., Lane J.D., Ordóñez-Morán P., Huelsken J., Collard T.J., Smartt H.J., Batson J., Malik K., Paraskeva C., Greenhough A. // EMBO J. 2013. V. 32. № 13. P. 1903–1916.
  203. Li Y., Halterman M.W. // Biomolecules. 2021. V. 11. № 12. P. 1871.
  204. Mazur-Bialy A.I., Pocheć E., Zarawski M. // Int. J. Mol. Sci. 2017. V. 18. № 4. P. E701.
  205. Bi J., Yang L., Wang T., Zhang J., Li T., Ren Y., Wang M., Chen X., Lv Y., Wu R. // Oxidative Medicine and Cellular Longevity. 2020. V. 2020. P. 1–13.
  206. Pang Q., Wang P., Pan Y., Dong X., Zhou T., Song X., Zhang A. // Cell Death Dis. 2022. V. 13. № 3. P. 283.
  207. Xin T., Lu C. // Aging (Albany NY). 2020. V. 12, № 5. P. 4474–4488.
  208. Gassen N.C., Hartmann J., Zschocke J., Stepan J., Hafner K., Zellner A., Kirmeier T., Kollmannsberger L., Wagner K.V., Dedic N., Balsevich G., Deussing J.M., Kloiber S., Lucae S., Holsboer F., Eder M., Uhr M., Ising M., Schmidt M.V., Rein T. // PLoS Med. 2014. V. 11. № 11. P. e1001755.
  209. Zhang D., Li C., Song Y., Zhou J., Li Y., Li J., Bai C. // Am. J. Physiol. Lung Cell Mol. Physiol. 2017. V. 313. № 2. P. L384–L394.
  210. Duckworth S.C., Higginbotham C.S., Pederson J.A., Rogers R.R., Marshall M.R., Williams T.D., Ballmann C.G. // Percept. Mot. Skills. 2020. P. 31512520945088.
  211. Lago T.R., Hsiung A., Leitner B.P., Duckworth C.J., Balderston N.L., Chen K.Y., Grillon C., Ernst M. // Cogn. Emot. 2019. V. 33. № 4. P. 863–870.
  212. Noakes T., Spedding M. // Nature. 2012. V. 487. № 7407. P. 295–296.

Дополнительные файлы

Доп. файлы
Действие
1. JATS XML
2.

Скачать (416KB)
3.

Скачать (222KB)
4.

Скачать (60KB)
5.

Скачать (171KB)

© Э.А. Андяржанова, Т.А. Воронина, 2023

Согласие на обработку персональных данных с помощью сервиса «Яндекс.Метрика»

1. Я (далее – «Пользователь» или «Субъект персональных данных»), осуществляя использование сайта https://journals.rcsi.science/ (далее – «Сайт»), подтверждая свою полную дееспособность даю согласие на обработку персональных данных с использованием средств автоматизации Оператору - федеральному государственному бюджетному учреждению «Российский центр научной информации» (РЦНИ), далее – «Оператор», расположенному по адресу: 119991, г. Москва, Ленинский просп., д.32А, со следующими условиями.

2. Категории обрабатываемых данных: файлы «cookies» (куки-файлы). Файлы «cookie» – это небольшой текстовый файл, который веб-сервер может хранить в браузере Пользователя. Данные файлы веб-сервер загружает на устройство Пользователя при посещении им Сайта. При каждом следующем посещении Пользователем Сайта «cookie» файлы отправляются на Сайт Оператора. Данные файлы позволяют Сайту распознавать устройство Пользователя. Содержимое такого файла может как относиться, так и не относиться к персональным данным, в зависимости от того, содержит ли такой файл персональные данные или содержит обезличенные технические данные.

3. Цель обработки персональных данных: анализ пользовательской активности с помощью сервиса «Яндекс.Метрика».

4. Категории субъектов персональных данных: все Пользователи Сайта, которые дали согласие на обработку файлов «cookie».

5. Способы обработки: сбор, запись, систематизация, накопление, хранение, уточнение (обновление, изменение), извлечение, использование, передача (доступ, предоставление), блокирование, удаление, уничтожение персональных данных.

6. Срок обработки и хранения: до получения от Субъекта персональных данных требования о прекращении обработки/отзыва согласия.

7. Способ отзыва: заявление об отзыве в письменном виде путём его направления на адрес электронной почты Оператора: info@rcsi.science или путем письменного обращения по юридическому адресу: 119991, г. Москва, Ленинский просп., д.32А

8. Субъект персональных данных вправе запретить своему оборудованию прием этих данных или ограничить прием этих данных. При отказе от получения таких данных или при ограничении приема данных некоторые функции Сайта могут работать некорректно. Субъект персональных данных обязуется сам настроить свое оборудование таким способом, чтобы оно обеспечивало адекватный его желаниям режим работы и уровень защиты данных файлов «cookie», Оператор не предоставляет технологических и правовых консультаций на темы подобного характера.

9. Порядок уничтожения персональных данных при достижении цели их обработки или при наступлении иных законных оснований определяется Оператором в соответствии с законодательством Российской Федерации.

10. Я согласен/согласна квалифицировать в качестве своей простой электронной подписи под настоящим Согласием и под Политикой обработки персональных данных выполнение мною следующего действия на сайте: https://journals.rcsi.science/ нажатие мною на интерфейсе с текстом: «Сайт использует сервис «Яндекс.Метрика» (который использует файлы «cookie») на элемент с текстом «Принять и продолжить».